Plesiyozorlar, Jura ve Kretase dönemlerinde yaşamış deniz sürüngenleri olup, uzun boyunları, geniş gövdeleri ve dört yüzgeçleriyle bilinirler. Dinozor değillerdir, ancak dinozorlarla aynı dönemde yaşamışlardır.
Dört yüzgeçli ve uzun boyunlu plesiyozorlar, Jura döneminde en başarılı deniz avcılarından biri olarak biliniyor. Ancak, şimdiye kadar bu canlıların yumuşak dokularını koruyabilmiş sadece sekiz örnek bulunmuştu. Lund Üniversitesi’nden Paleontolog Miguel Marx ve ekibi, mikroskopi ve spektroskopi tekniklerini kullanarak bu fosilin daha önce bilinmeyen anatomik detaylarını ortaya çıkardı.
Fosilleşmiş kalıntılar, yaklaşık 4.5 metre uzunluğundaki bir plesiyozora aitti ve Almanya’nın Holzmaden bölgesinde 1940 yılında keşfedildi. Ancak fosil, II. Dünya Savaşı sırasında korunması için bir müze bahçesinde gömüldü ve uzun yıllar boyunca depoda saklandı.
Araştırmacılar, fosilde plesiyozorun kuyruğundaki derinin modern deniz memelileri gibi pürüzsüz olduğunu, ancak sağ ön yüzgecinin küçük, düzensiz üçgen pullarla kaplı olduğunu belirledi. İnceleme sonuçlarına göre, bu pullar deniz kaplumbağalarının kabuk pullarına ve soyu tükenmiş mosazor deniz kertenkelelerinin pullarına benziyordu.
Ekip, plesiyozor derisinin kalınlığının da günümüz deniz kaplumbağalarıyla büyük benzerlik gösterdiğini ortaya koydu. Bilim insanları, bu tür pulların suda sürtünmeyi azaltmak veya deniz tabanında hareket etmeyi kolaylaştırmak için evrimleşmiş olabileceğini düşünüyor.
Araştırmada ayrıca, plesiyozorların deniz tabanında yürüyerek beslenme izlerine dair kanıtlar bulundu. Fosil kayıtlarında, bu canlıların midelerinde dibe çökmüş kabuklular ve salyangozlarla dolu mide içeriği korunmuş durumda. Bu da, plesiyozorların dipte yaşayan canlılarla beslenme alışkanlığı olduğunu gösteriyor.
Öte yandan, bilim insanları fosilin kuyruk derisinin dış yüzeyinde pigment hücreleri bulduklarını, ancak yüzgeçlerde bu hücrelerin bulunmadığını belirledi. Bu hücreler, sürüngenlerin pullarını sert ve hareketsiz hale getiren beta-proteinler içeriyordu. Bu bulgu, plesiyozorların evrim sürecinde kara sürüngenlerinden gelen pullarını koruduklarını ve suya uyum sağlamış diğer bazı deniz sürüngenleri gibi pullarını tamamen kaybetmediklerini gösterdi.
Araştırmacılar, plesiyozorların pullu yüzgeç kenarlarının önemli bir işlevi olduğunu ve bu özelliğin evrimsel süreç boyunca hayatta kalmalarına avantaj sağladığını düşünüyor. Bu çalışma, Current Biology dergisinde yayımlandı.