Frontiers in Plant Science dergisinde yayımlanan bir araştırmada, iklim değişikliği nedeniyle vanilya bitkilerinin yabani akrabalarının normal yaşam alanlarından farklı bölgelere taşınabileceği belirtildi. Ancak bu durum, vanilya türleri ile onları tozlaştıran arıların yaşam alanlarının çakışmasında ciddi azalmalar yaşanmasına neden olabilir. Araştırmada, bazı türlerde bu azalmanın yüzde 90’a kadar çıkabileceği ifade edildi.
Bitkiler, iklim değişikliğinin getirdiği yağış ve sıcaklık değişimlerinden etkilenerek yeni bölgelere yayılabiliyor. Ancak çiçekli bitkilerin büyük çoğunluğu hayatta kalabilmek için tozlaştırıcı canlılara ihtiyaç duyuyor. Tozlaştırıcılar da iklim değişikliği nedeniyle hareket etmek zorunda kalabiliyor, fakat her zaman bitkilerle aynı yönde ilerleyemeyebiliyorlar.
‘ÖZEL BİR İLİŞKİYE SAHİPLER’
Ekolojist Charlotte Watteyn, vanilya bitkisinin ve Orta Amerika’daki yabani akrabalarının bu durumdan etkileneceğini belirtiyor. Watteyn, orkide ailesine ait vanilya bitkisinin tozlaştırıcı arılarla özel bir ilişkiye sahip olduğuna dikkat çekiyor. Yabani vanilya türlerinin, iklim değişikliği ve hastalıklara karşı daha dirençli genler sağlayarak kültür vanilyasının hayatta kalmasına katkıda bulunabileceğini vurguluyor.
Araştırmada bilim insanları, 2050 yılı için iki farklı senaryoyu inceleyerek 11 vanilya türü ile onları tozlaştıran arıların yaşam alanlarının nasıl değişeceğini bilgisayar simülasyonlarıyla analiz etti. Birinci senaryo, ülkelerin iklim değişikliğiyle mücadelede iş birliği yaptığı bir süreci öngörürken; ikinci senaryo, küresel çatışmaların arttığı ve daha az önlem alındığı karamsar bir süreci ele aldı.
YÜZDE 90 ORANINDA AZALABİLİR
Her iki senaryoda da dört vanilya türünün yaşam alanlarının daralacağı, yedi türün ise yeni alanlara yayılabileceği öngörüldü. Ancak tozlaştırıcı arıların yaşam alanlarının tüm türlerde azalacağı belirlendi. Bu durum, vanilya bitkileri ile arıların aynı bölgede bulunma oranlarının ciddi şekilde düşmesine yol açacak.
Örneğin, V. trigonocarpa isimli yabani bir vanilya türünde, çiçek ile arıların yaşam alanının çakışma oranında yüzde 90’lık bir azalma öngörüldü. Bazı vanilya türleri yeni tozlaştırıcılar bulabilirken, bazı türler için bu mümkün olmayabilir.
.